Instytuty Polskiej Akademii Nauk (PAN) borykają się z poważnym problemem dotyczącym zajmowanych przez nie gruntów. Władze PAN starają się odegnać wizję bankructwa. Muszą jednak zmierzyć się z koniecznością zapłaty gigantycznych odszkodowań na grunty.
Sprawa dotyczy dwóch Instytutów – Centrum Badań Kosmicznych PAN i Centrum Astronomicznego im. M. Kopernika. Z problemami PAN boryka się już od kilkunastu lat.
Tematem sporu są grunty zlokalizowane przy ul. Bartyckiej w Warszawie. Grunty te są podzielone na kilka mniejszych działek, które biegną po lekkim ukosie w stosunku do ul. Bartyckiej. Część tych działek stanowi własność Skarbu Państwa, natomiast pozostałe należą do prywatnych właścicieli.
Oba Instytuty zostały powołane jeszcze w latach 70. Polska Akademia Nauk dostawała w tamtym okresie grunty i nieruchomości od Skarbu Państwa, natomiast temat własności majątkowej nie był dostatecznie uregulowany.
W pewnym momencie pojawili się prawowici właściciele owych gruntów i zażądali zwrotu swoich terenów. Problem polegał jednak na tym, że były one od dłuższego czasu wynajmowane przez Instytuty PAN. W sumie powierzchnia gruntów, w stosunku co do których właściciele mają roszczenia, wynosi kilkanaście tysięcy metrów kwadratowych.
Właściciele gruntów wystąpili na drogę sądową. Około 4 lat temu zapadł pierwszy wyrok, na mocy którego właściciele żądają zwrotu swoich dziełek, zajmowanych obecnie przez budynki PAN.
Przedstawiciele Polskiej Akademii Nauk starali się odwołać od wyroku, jednak Sąd Okręgowy podtrzymał wyrok. Właściciele dziełek zażądali wówczas wyższych płatności z tytułu wynajmu terenu. Instytuty przyznały, że nie mogą pozwoli sobie na drastyczne zwiększenie opłat, gdyż będzie to grozić ich bankructwem.
Aby ratować swoją sytuację, władze PAN zwróciły się za pośrednictwem ministra nauki do premiera z wnioskiem o sfinansowanie wykupu nieruchomości, która znajduje się przy ul. Bartyckiej 18A. W ten sposób PAN otrzymał z rezerwy budżetowej kilka milionów złotych, które zostały przeznaczone na wykup. To jednak nie koniec spłaty zobowiązań Instytutów PAN.
Na początku tego roku zapadł kolejny wyrok sądu, wedle którego PAN ma wykupić kolejne działki od prywaciarzy. Niemniej jednak wyrokiem sądu Instytuty muszą ponadto zapłacić gigantyczne odszkodowania z tytułu bezprawnego korzystania z terenów do tej pory. Odszkodowania w kwocie rzędu ponad 13 milionów złotych mają zostać wypłacone przez PAN w ciągu około 10 lat. Podmioty, które zostały zobowiązane do zapłaty, to PAN (Polska Akademia Nauki), CAMK (Centrum Astronomiczne im. M. Kopernika PAN) i CBK (Centrum Badań Kosmicznych PAN). Instytuty mają zapłacić po około 3,5 miliona złotych, a Instytut – 7 milionów złotych. Natomiast prawie 3 miliony złotych wynoszą odsetki.
Zarówno Akademia jak i Instytuty złożyły apelację, jednak wiedzą, że należy zacząć gromadzić już teraz środki finansowe potrzebne na pokrycie zasądzonego zobowiązania.
Władze PAN nie ukrywają, że liczą na ponowną pomoc ze strony resortu nauki.
Spraw takich jak ta jest w Polsce wiele. Często grunty zajmowane są bezumownie, a właściciele odnajmują się dopiero po wielu latach, przypominając sobie nagle o swojej własności, lub wręcz dopiero się o niej dowiadując.
Często najemcy sądzą, że grunty, które zajmują od wielu lat przechodzą już na ich własność na mocy przejęcia przez zasiedzenie. Niemniej jednak sprawy często mają swój finisz w sądzie, kiedy to obie strony nie mogą dojść do porozumienia i domagają się swoich racji. Wielokrotnie stroną przegraną okazują się prawowici właściciele. Niemniej jednak coraz częściej można usłyszeć o sprawach, które zakończyły się tak jak w przypadku PAN-u. Z tego też względu rzetelna weryfikacja dokumentacji dotyczącej nieruchomości jest kluczową kwestią.
Magdalena Paluch
Dział Analiz WGN
